kaapstad 4 juni

Na een dag of drie heb je normaal een beeld van een stad. Nu lukt me dat niet. Steeds is er die prangende vraag: Wat vind je nu van Kaapstad?. Een beginnende beeldvorming wordt steeds weer afgebroken. Heel moeilijk om te concretiseren wat nu te vinden van Kaapstad. Valt het tegen? Overtreft het de verwachting? Of niets van dit alles? Wat mij betreft is het zeker niet Afrika. Tenminste niet het Afrika zoals je dat kent vanaf allerlei tv-documentaires. Kaapstad is Europees en had zo aan de middellandse zee of de Atlantische oceaan in Europa kunnen liggen. Ware het niet dat we dan zeker zouden opmerken dat er veel donkere mensen wonen. Een opmerking die je hier niet automatisch zult plaatsen. Wel heeft de stad haar eigen charme. Een mix van culturen, met veel oud Hollandse en Engelse invloeden. Afrikaans is wel het tempo. Alles gaat zeker twee slagen langzamer dan in Nederland. Vandaar dat wij waarschijnlijk de klok hebben en de Afrikanen de tijd. De woorden “just now”, betekenen hier niet per direct, maar ooit een keer. Het oud Hollandse woord ‘stadig (=langzaam)” , beschrijft perfect de staat van beweging en snelheid.
In de namiddag een bezoek gebracht aan Robbeneiland. Sinds vele eeuwen voor 1996 het eiland waar men uitgestotene, verdoemden en gevangenen heen bracht. Van lepra eiland tot het eiland voor politieke gevangene tijdens het apartheidregime. Tijdens het varen naar Robbeneiland, zag je vanwege de mist niet verder dan 50 a 100 meter. De mist gekoppeld aan de stevige koude wind zorgden vanmiddag voor een kille, en akelige begeleiding. Een soort bondgenoten van een verdoemd oord. Het eiland zelf met zijn nederzettingen voor gevangenen en bewakers, was een toonbeeld van tucht, planning en onderwerping. Of zoals bij de ingang van het strafkamp staat: “ons dien met trots”. Een spreuk, een slogan als reclame sluier voor een verwerpelijk en verrot stelsel.
Interessant is de uitleg van de gidsen – zelf oud politieke gevangen- die een groot deel van hun leven noodgedwongen op dit eiland hebben doorgebracht. Je raakt zeker onder de indruk van wat de gevangenen hier hebben meegemaakt, zeker als je hun onderkomen hebt gezien. De cel van Mandela was niet groter dan 2 bij 2 meter. Een paar dekens om op te liggen, een klein houten bankje. Een zilverkleurige drinkbak en dito bord en een emmer voor de uitwerpselen, vormden de luxe uitrusting van deze “hotelkamer”. Als je dan bedenkt dat mensen hier 5,10 of 20 jaar zaten opgesloten en na hun vrijlating en bij de afschaffing van het apartheidsregime niet vol haat en wraak waren, dan verdient dit veel respect.
Veel politieke gevangen, veroordeelt voor “sabotasie” kwamen hier binnen als analfabeet en gingen naar buiten als afgestudeerd academicus. Studeren werd door de leiders van de gevangenen gestimuleerd. Vermoedelijk voortkomend uit een oude wijze spreuk: “Kennis maakt macht”.
In 1991 verliet de laatste politieke gevangene het eiland. In 1996 de laatste normale crimineel. In 1998 werd Robbeneiland een nationaal museum. Het toonbeeld van de strijd om vrijheid. De gevangenen zijn weg. Nelson Mandela is in 2008 voor de 14e keer teruggeweest op het eiland sinds zijn vrijlating, en heeft toen voorgoed het eiland vaarwel gezegd. Gebleven zijn de gidsen die met hun rondleiding en hun verhalen de geschiedenis levend houden. Verhalen die treffend verbeelden waar de zieke geesten van leiders toe in staat zijn. “ Opdat wij nie vergeet.”